Mẫn cảm với thành phần của thuốc là gì?

Mẫn cảm với thành phần của thuốc là một phản ứng nghiêm trọng, bất ngờ đối với một loại thuốc nào đó, ảnh hưởng đến một số hệ thống cơ quan cùng một lúc. Mẫn cảm với thành phần của thuốc có khả năng đe dọa tính mạng với tỷ lệ mắc bệnh đáng kể. Được đặc trưng bởi sốt, phát ban, sự tham gia của các cơ quan nội tạng. Chẩn đoán bệnh kịp thời là rất quan trọng.

Mẫn cảm với thành phần của thuốc là gì? 

Hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc là một phản ứng nghiêm trọng và không mong muốn của cơ thể đối với một loại thuốc có tác động đến nhiều cơ quan hoặc hệ thống cơ quan trong cơ thể cùng một lúc. Chẳng hạn như: 

• Sốt cao 
• Bất thường huyết học 
• Sưng hạch bạch huyết 
• Sưng một hoặc nhiều cơ quan khác nhau 

Hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc đôi khi được gọi là Phản ứng tăng bạch cầu ưa acid hoặc Hội chứng quá mẫn với thuốc (DIHS). 

Hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc tương đối hiếm gặp và chủ yếu xảy ra ở  người lớn. Không có sự khác biệt trong hội chứng này xảy ra ở cả nam và nữ, tuy nhiên, người ta tin rằng hội chứng quá mẫn mang một khuynh hướng di truyền. 

Các loại thuốc phổ biến nhất gây ra hội chứng quá mẫn với thuốc là một số loại thuốc chống co giật (đặc biệt là carbamazepine, phenobarbital, phenytoin), thuốc điều trị bệnh gút và một số loại thuốc kháng sinh. Các nghiên cứu cũng ước tính rằng ít nhất 1 trong  số 10.000 bệnh nhân sẽ phát triển hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc. 

Hội chứng mẫn cảm hiếm khi xảy ra với loại thuốc khác với những loại thuốc được liệt kê ở trên. Cũng khó xác định chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng này, vì thuốc uống trong nhiều ngày, thậm chí vài tuần cũng có thể gây ra hội chứng quá mẫn với thuốc. Nhiều nhất,  khoảng 10% trường hợp dị ứng thuốc không tìm được nguyên nhân.

Nguyên nhân gây ra hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc

Hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc là một phản ứng trung gian tế bào T do chúng bị trì hoãn hoạt động và giải phóng một lượng lớn cytokine đầu độc tế bào qua đó dẫn đến tổn thương nơi các mô và cơ quan.

Như đã đề cập ở trên, việc xác định nguyên nhân gây ra hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc tương đối khó khăn, tuy nhiên bác sĩ cho rằng một số đặc điểm sau có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng mẫn cảm thuốc:

• Di truyền: người trong gia đình có tiền sử mắc dị ứng thành phần thuốc thường có nguy cơ mắc cao hơn người khác.
• Một số bệnh về gan gây ra rối loạn trong việc chuyển hóa và đào thải những độc tố từ thuốc cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc
• Ngoài ra một số loại virus như virus herpes 6, virus epstein barr cũng là nguyên nhân gây dị ứng thuốc.

Triệu chứng của hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc:

Hội chứng quá mẫn với thuốc thường phát triển trong vài ngày sau 2 đến 8 tuần dùng thuốc. Triệu chứng phổ biến nhất của hội chứng này là sốt cao trong khoảng 38- 40 độ C, sau đó là phát ban toàn thân ở vùng bị ảnh hưởng. Ngoài ra, theo nhiều nghiên cứu với độ tin cậy cao, các triệu chứng khác có thể gặp trong hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc bao gồm:

•  Xuất hiện mụn mủ, mụn nước trên da. Triệu chứng này gặp ở 80% trường hợp dị ứng thuốc. 
• Sưng, phù mặt chiếm 30% các trường hợp dị ứng thuốc. 
• 25% trường hợp quá mẫn với thuốc có dấu hiệu tổn thương niêm mạc (môi, miệng, họng, bộ phận sinh dục, …). 
• Trong hầu hết các trường hợp, phát ban có thể kéo dài nhiều ngày hoặc thậm chí vài tuần. 

Các triệu chứng có thể nặng hơn sau khi ngừng thuốc và có thể tồn tại trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng mặc dù đã ngừng thuốc. Triệu chứng tiếp theo phụ thuộc vào các cơ quan bị ảnh hưởng, chúng có thể bao gồm: 

• Nổi hạch ở các vị trí khác nhau: Có tới 75% trường hợp dị ứng thuốc phát triển tình trạng này
• Hội chứng tán huyết 
• Gan to, viêm gan, hoại tử thậm chí có thể dẫn đến suy gan. Các bất thường về chức năng gan gặp ở khoảng 70-90% bệnh nhân mẫn cảm với thuốc 
• Khoảng 10%  trường hợp dị ứng thuốc ảnh hưởng đến thận, thường có biểu hiện nhẹ, chủ yếu là viêm thận kẽ rất hiếm gặp. 
• Viêm cơ tim hoặc viêm màng ngoài tim gây đau ngực, khó thở, tụt huyết áp
• Các bệnh liên quan đến phổi gây khó thở và ho như viêm phổi kẽ, viêm màng phổi, viêm phổi và bệnh hô hấp 
• Các bệnh liên quan đến thần kinh như viêm màng não, viêm não, viêm đa dây thần kinh dẫn đến đau đầu, co giật, hôn mê thậm chí là bại liệt. 
• Hệ tiêu hóa: viêm dạ dày, ruột, viêm tụy, xuất huyết tiêu hóa, mất nước. Trong trường hợp nặng còn có thể bị viêm tụy cấp, viêm đại tràng cấp và một số bệnh mãn tính khác 
• Bất thường về nội tiết: viêm tuyến giáp, đái tháo đường 
• Rối loạn cơ: viêm cơ 
• Rối loạn mắt: viêm màng bồ đào.

Chẩn đoán hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc 

Việc chẩn đoán dị ứng thuốc dựa trên biểu hiện lâm sàng của 3 triệu chứng: sốt cao, phát ban trên da dai dẳng và các biểu hiện cơ quan khác do thuốc gây ra. Vì hội chứng mẫn cảm có thể xảy ra đến 8 tuần sau khi dùng thuốc nên rất khó để xác định chính xác loại thuốc nào là nguyên nhân gây ra hội chứng này.

Vì lý do này, Cơ quan đăng ký châu Âu về các phản ứng có hại nghiêm trọng đối với thuốc và mẫu sinh học (RegiSCAR) đã đưa ra các tiêu chí để hỗ trợ chẩn đoán hội chứng quá mẫn với thuốc. Tiêu chí do RegiSCAR cung cấp là một người được chẩn đoán dị ứng thuốc phải đảm bảo đáp ứng các yếu tố sau: 

• Nhập viện điều trị
• Nghi ngờ phản ứng liên quan đến thuốc 
• Phát ban da cấp tính 
• Sốt trên 38 ° C 
• Xuất hiện hạch to ở ít nhất 2 vị trí trên cơ thể 
• Có sự tham gia của ít nhất một cơ quan 
• Các bất thường về huyết học như giảm số lượng tiểu cầu, tăng bạch cầu ưa acid và lượng tế bào lympho bất thường 

Ngoài ra tiền sử của bệnh nhân và các kết quả khám da, sức khỏe tổng quát, đây cũng là cơ sở để bác sĩ chỉ định một số các xét nghiệm sau: 

• Sinh thiết da thường cho thấy sự thâm nhiễm dày đặc của các tế bào 
• Viêm bao gồm tế bào lympho và bạch cầu ưa acid từ vi rút viêm gan B, vi rút viêm gan C, EBV, CMV và HHV6 
• Xét nghiệm chức năng nội tiết: tuyến giáp, nồng độ glucose 
• Xét nghiệm nước tiểu: đánh giá tổn thương thận 
• Điện tâm đồ, siêu âm và X quang phổi để đánh giá tim và phổi.

Điều trị hội chứng mẫn cảm với thành phần của thuốc

Điều quan trọng là ngừng ngay tất cả các thuốc nghi ngờ, sau đó là theo dõi cẩn thận và chăm sóc hỗ trợ. Đồng thời phát hiện sớm các triệu chứng quá mẫn cũng rất quan trọng. 

Steroid toàn thân thường được sử dụng trong các trường hợp nghiêm trọng liên quan đến viêm da, viêm phổi hoặc viêm gan. Tuy nhiên, một khi steroid có hiệu quả, chúng nên được giảm dần để ngăn ngừa hội chứng tái phát khi giảm liều

Những thuốc điều trị bổ sung như cyclophosphamide, mycophenolate và rituximab và các loại điều hòa miễn dịch bao gồm: Corticosteroid, mycophenolate và rituximab.

Điều trị hỗ trợ tình trạng phát ban có thể gồm:

• Băng gạc
• Corticosteroid tại chỗ
• Bù dịch và điện giải 

Mẫn cảm với thành phần của thuốc là một hội chứng tương đối hiếm gặp, dù thuốc chỉ phát hiện 1 trường hợp dị ứng trong 10.000 người dùng. Tuy nhiên, các biến chứng của hội chứng mẫn cảm với thành phần thuốc tương đối nghiêm trọng. Hầu hết bệnh nhân hồi phục hoàn toàn sau dị ứng thuốc trong vòng vài tuần hoặc vài tháng. 

Mặc dù chưa có nghiên cứu cụ thể nào, người ta tin rằng những bệnh nhân khỏi hội chứng mẫn cảm với thành phần của thuốc có nguy cơ mắc các bệnh tự miễn dịch cao hơn.

Qua bài viết trên đây chúng tôi đã giới thiệu cho bạn những thông tin về hội chứng mẫn cảm với thành phần của thuốc và từ đó hy vọng bạn có thêm kiến thức bổ ích để chăm sóc sức khỏe bản thân và gia đình được tốt nhất. Nếu bạn còn bất kì câu hỏi hay thắc mắc nào về thông tin chúng tôi vừa cung cấp thì hãy để lại comment hoặc liên hệ với chúng tôi ngay nhé!