Viêm da cơ địa: Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách điều trị

Viêm da cơ địa được xem là nỗi ám ảnh của nhiều người, bởi những triệu chứng gây cảm giác khó chịu cho người bệnh. Bệnh lý này còn để lại biến chứng nguy hiểm nếu không được chữa trị kịp thời đặc biệt là ở trẻ em. Vậy viêm da cơ địa có gì khác so với các bệnh ngoài da khác, triệu chứng và cách chữa trị bệnh như thế nào hiệu quả? Mời bạn cùng Nhà thuốc Mariko tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!

Viêm da cơ địa là gì?

Viêm da cơ địa trong tiếng Anh gọi là Atopic Dermatitis hay còn gọi là chàm thể tạng, chàm cơ địa, địa y đơn thuần mãn tính… Đây là thuật ngữ được dùng để chỉ bệnh viêm da mãn tính kéo dài dai dẳng, dễ tái phát, hình thành do sự tăng sinh quá mức của IgE trong huyết tương, mặc dù chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây ra bệnh này nhưng các chuyên gia cho rằng bệnh chàm cơ địa có liên quan mật thiết đến các yếu tố. 

Triệu chứng điển hình nhất của bệnh chàm cơ địa là nổi mẩn đỏ trên da, da dày lên, luôn khô  và ngứa. Bệnh chàm dị ứng thường bắt đầu trong năm đầu tiên của cuộc đời , chủ yếu ở giai đoạn trẻ từ 2-24 tháng tuổi. Hơn 50% trẻ em khỏi bệnh khi đến tuổi trưởng thành. 

Theo các chuyên gia da liễu, căn bệnh ngoài da này không chữa khỏi hoàn toàn mà nó luôn kéo dài mãi không khỏi. Tuy nhiên, viêm da cơ địa  là một bệnh lành tính, chỉ gây ra những tổn thương ngoài da và hầu như không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng cũng cần phải có những biện pháp phòng tránh. Được chỉ định để loại bỏ các cơn ngứa, đảm bảo giấc ngủ và không làm  giảm chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây bệnh viêm da cơ địa

Bệnh chàm thể trạng tuy là một bệnh lành tính nhưng có cơ chế hoạt động rất phức tạp, đến nay các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân gây ra bệnh viêm da cơ địa, nhiều ý kiến ​​cho rằng, biểu hiện của bệnh liên quan nhiều đến yếu tố cơ địa.

Theo những nghiên cứu di truyền học, bệnh chàm cơ địa có thể liên quan đến một số yếu tố sau:

• Tiền sử gia đình.
• Cơ địa và làn da nhạy cảm (có sự liên hệ với nhiễm sắc thể trong AND).
• Số lượng protein filaggrin trong lớp thượng bì (thường do thiếu hụt, dẫn đến khả năng bảo vệ da bị giảm xuống).

Ngoài ra, những dấu hiệu viêm da cơ địa như khô ráp, ngứa ngáy, … sẽ ngày càng trầm trọng thêm nếu có sự tác động của những yếu tố như:

• Khẩu tụ cầu, đặc biệt là khẩu tụ cầu vàng
• Thực phẩm gây dị ứng cho cơ thể (chủ yếu là thực phẩm giàu đạm) 
• Trạng thái căng thẳng thần kinh kéo dài hoặc xúc động quá mức 
• Thời tiết thay đổi thất thường – dạng viêm da dị ứng.
• Cảm lạnh là một trong những nguyên nhân gây viêm da thần kinh mùa 
• Một số yếu tố khác: người mắc các bệnh về tuyến giáp, phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt.

Trong một số nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học khẳng định bệnh viêm da cơ địa chủ yếu xảy ra ở trẻ nhỏ sau đó giảm dần  khi  đến tuổi trưởng thành. Bệnh thường tiến triển từ cấp tính sang mãn tính, nhưng các triệu chứng thường ít nghiêm trọng hơn ở trẻ em. Vì vậy nhiều giả thuyết cho rằng người lớn ít bị ảnh hưởng vì họ là nhóm người có nguy cơ mắc bệnh hệ  miễn dịch cao.

Triệu chứng viêm da cơ địa

Thông thường khi bạn bị viêm da cơ địa thì sẽ có những triệu chứng cơ bản sau:

• Da nổi đỏ, khô da
• Da sần, nhạy cảm và sưng lên do gãi
• Da dày hơn, nứt nẻ, bong vảy, chảy dịch
• Da xuất hiện nhiều vết sưng nhỏ, khi gãi có thể gây chảy mủ. Đặc biệt ở những vị trí như mặt, quanh đầu gối, khuỷu tay, mắt cá chân,…
• Ngứa là tình trạng phổ biến, ngứa có thể rất nghiêm trọng, đặc biệt là lúc ban đêm. Nếu xảy ra ở trẻ nhỏ sẽ khiến trẻ ngứa ngáy, khó chịu, chán ăn, ngủ không ngon hoặc cơ thể chậm phát triển,..

Tuy nhiên tùy vào độ tuổi của người bị viêm da cơ địa mà sẽ có các biểu hiện đặc trưng khác nhau. 

Viêm da cơ địa tuổi nhũ nhi và sơ sinh

Thống kê của Bệnh viện Da liễu Trung ương cho thấy,  khoảng 60% trường hợp bệnh xảy ra ở trẻ từ 0 đến 1 tuổi, trong đó bệnh bắt đầu với các triệu chứng chủ yếu từ 2 đến 3 tháng tuổi sau: 

• Phát ban đỏ, hình móng ngựa xuất hiện trên má, xung quanh miệng, trán, thân, cổ hoặc bẹn. 
• Bề mặt ban có nhiều mụn nước nhỏ khu trú hoặc lan tỏa. 
• Sau đó các mụn nước vỡ ra khiến da chảy mủ và  loét ra.
• Da bong tróc, khô đi và có thể bị bội nhiễm vi khuẩn thứ phát. 
• Viêm da dị ứng ở giai đoạn này thường kèm theo tiêu chảy và viêm tai giữa.

Viêm da cơ địa thời kỳ trẻ em

Viêm da dị ứng ở trẻ em xảy ra ở trẻ em trong độ tuổi từ 2 đến 12. Trong giai đoạn này, tình trạng bệnh thường  kèm theo đục thủy tinh thể và viêm kết mạc dị ứng. 

Triệu chứng phổ biến của viêm da cơ địa thời kỳ trẻ em:

• Tổn thương da khô ráp, nứt nẻ, gây ra ngứa ngáy
• Thường xuất hiện ở vùng tỳ đè như mặt sau đầu gối, đầu gối, mu bàn tay, khủy tay…
• Xuất hiện các mảng lichen hóa dạng đĩa

Viêm da cơ địa thời kỳ trưởng thành

Viêm da dị ứng ở người lớn có thể  kèm theo sốt cỏ khô và hen suyễn. Hình thái tổn thương  khác nhau rõ rệt ở các giai đoạn cấp tính và mãn tính. 

Các triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa ở người lớn xuất hiện ở giai đoạn cấp tính và bao gồm: 

• Da xuất hiện các nốt ban đỏ phẳng và không giới hạn ở các vùng xung quanh 
• Mụn nước vi thể xuất hiện trên bề mặt da  (mụn nước nhỏ, nông khác biệt với mụn nước sâu và mụn nước) dày lên và cứng lại do bệnh tổ đỉa. 
• Sau đó các mụn nước vỡ ra gây chảy dịch, phù nề da và đóng vảy tiết. 
• Ngứa, rát và đau. 
• Bội nhiễm xảy ra khi vùng da bị thương. Bội nhiễm đặc trưng bởi tổn thương da có vết mụn mủ, trợt loét, sưng nóng, đau nhức

Trong giai đoạn mãn tính, bệnh gây ra triệu chứng sau:

• Tổn thương da có dấu hiệu lichen hóa (da thâm sạm,  nứt nẻ, dày sừng, có ranh giới rõ ràng với vùng da lân cận)
• Thường gây ngứa ngáy âm ỉ hoặc dữ dội
• Triệu chứng của viêm da cơ địa ở người trưởng thành thường xảy ra ở các vùng da tỳ đè và nếp gấp như mu bàn tay, mặt trước khuỷu tay, khuỷu tay, đầu gối,…

Các giai đoạn bệnh viêm da cơ địa

1. Giai đoạn cấp tính của bệnh

Các triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa cấp tính thường xuất hiện một cách tự phát và nhanh chóng, với vùng da má, cằm và trán thường bị ảnh hưởng đầu tiên. Một số trường hợp khác tổn thương có thể lan rộng ra các vùng còn lại của cơ thể. 

Người bệnh có thể gặp các triệu chứng sau ở giai đoạn cấp tính: 

• Trên mặt đột ngột xuất hiện các mảng da màu hồng hoặc đỏ. Chúng tạo thành một móng ngựa, đôi khi  hình tròn. và không được xác định rõ ràng. 
• Da không ửng đỏ nhưng có mụn đỏ ngay dưới da trên mặt. 
• Sau một thời gian, bệnh viêm da cơ địa nổi mụn nước nhỏ, không vảy và chảy mủ do gãi. Sự tiết dịch này có thể tiếp tục trong vài ngày cho đến khi da sưng tấy, ngứa  và đóng vảy (nếu dịch tiết đã khô) 
• Trường hợp da bị bội nhiễm, các vùng da sẽ đỏ rát, sưng nhẹ, đau nhức. Viêm nhẹ. Quan sát bằng mắt thường thấy có những hạt nhỏ, vỏ đóng lớp sơn màu vàng. 

Ở bệnh chàm cơ địa cấp tính, lâu ngày người bệnh có thể bị nổi mụn nước và chảy dịch từ vùng da bị tổn thương. Sau đó, bệnh chuyển dần sang giai đoạn bán cấp với các dấu hiệu không điển hình: da khô, hơi ửng đỏ, thiếu dịch, phù nề.

2. Giai đoạn mãn tính của chàm cơ địa

Bệnh chàm cơ địa khi bước sang giai đoạn mãn tính sẽ kéo dài và tiến triển với các triệu chứng nặng hơn. Ở giai đoạn này, bệnh có biểu hiện là da bị khô và nứt nẻ. Dấu hiệu của bệnh Viêm da cơ địa mãn tính rất điển hình và khá dễ nhận biết. Cụ thể: 

• Thương tổn xuất hiện chủ yếu ở các nếp gấp da như cổ tay, bàn tay, bàn chân, khuỷu tay,… 
• Vùng da bị thương xuất hiện các vết thương có màu đỏ, thậm chí đỏ sẫm, dày lên và cực kỳ khô.
• Từng vết thương phân định rõ ràng với vùng da lành. 
• Da bị tổn thương có xu hướng bị liken hóa theo thời gian do cọ xát với quần áo hoặc do gãi, ngứa, … Sự liken hóa biểu hiện qua dấu hiệu tăng sinh tế bào sừng, khiến da khô ráp, nứt nẻ, chảy máu.

Đối tượng nguy cơ bệnh Viêm da cơ địa

– Người có tiền sử gia đình: ông bà, bố mẹ, anh chị em bị những bệnh lý thuốc nhóm bệnh dị ứng: viêm mũi dị ứng, Viêm da dị ứng, hen phế quản…

– Người có công việc thường xuyên phải tiếp xúc với những hóa chất, tẩy rửa, xi măng…

Viêm da cơ địa có nguy hiểm không?

Viêm da cơ địa là bệnh da liễu mãn tính, có thể tái phát nhiều lần. Bệnh gây ngứa, sưng, đau, rát và  ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý, giấc ngủ, công việc, học tập và sinh hoạt cuộc sống. 

Tuy nhiên, căn bệnh này có thể được kiểm soát nếu được điều trị tích cực và chăm sóc khoa học, ngược lại, nếu không can thiệp điều trị, bệnh có thể tiến triển nặng và gây ra các biến chứng như: 

• Viêm da thần kinh: đây là biến chứng thường gặp của viêm da cơ địa. Biến chứng này là do thói quen gãi vùng da bị tổn thương dẫn đến dày lên, thâm nhiễm và gây bội nhiễm
• Viêm da cơ địa: Ngoài ra, thói quen gãi làm trầy xước da, vệ sinh da kém, lạm dụng thuốc bôi ngoài da có chứa corticoid… tạo điều kiện cho vi khuẩn có thể xâm nhập và gây bội nhiễm da. Da không chỉ gây ra các triệu chứng tại chỗ mà còn gây ra một loạt các triệu chứng toàn thân như sốt cao, đau, sưng hạch,… 
• Tăng nguy cơ viêm da thần kinh: Viêm da thần kinh là do ruột nhạy cảm. Do đó, nếu không được điều trị và kiểm soát, bệnh có thể bùng phát dữ dội, phát triển dai dẳng, kích thích phản ứng quá mẫn của hệ thống miễn dịch, làm bệnh trầm trọng hơn, tăng nguy cơ mắc bệnh sốt cỏ khô, hen suyễn và viêm mũi dị ứng.

Phác đồ điều trị

Dưới đây là phác đồ điều trị bệnh được các chuyên da y bác sĩ nghiên cứu, bạn có thể tham khảo qua nhé!

Biện pháp chăm sóc và phòng ngừa tái phát

Viêm da cơ địa là căn bệnh ở sâu, cứng đầu và dễ tái phát. Tuy không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng bệnh lý này có thể ảnh hưởng đến tâm lý và làm giảm chất lượng cuộc sống. 

Vì vậy, bạn nên lưu ý một số lưu ý để giúp ích cho quá trình điều trị và giảm nguy cơ tái phát bệnh như sau: 

Bạn nên áp dụng lối sống lành mạnh để nâng cao sức khỏe và giảm nguy cơ bệnh tái phát. 

• Tránh tiếp xúc với các yếu tố có khả năng gây dị ứng như thức ăn, nấm mốc, mạt bụi, côn trùng, thực vật có độc, … 
• Kiểm soát căng thẳng bằng cách giảm giờ làm việc, nghỉ ngơi điều độ, ngủ đủ giấc và đều đặn tập thể dục. 
• Bạn nên làm sạch da bằng các sản phẩm cân bằng độ pH, dịu nhẹ và lành tính. Đồng thời, cần dưỡng ẩm cho da ngày 2-3 lần để duy trì độ ẩm, phục hồi hàng rào bảo vệ da, cải thiện tình trạng khô da 
• Có thể dùng lạnh để giảm viêm và cải thiện tình trạng ngứa ngáy ở vùng da bị bệnh 
• Mặc quần áo bằng chất liệu mềm mại, thoáng khí và thấm hút tốt để tránh ma sát lên vùng da bị bệnh.
• Xây dựng khả năng phục hồi thông qua thời gian sinh hoạt khoa học, tập thể dục thường xuyên và chế độ ăn uống lành mạnh. Hệ miễn dịch khỏe mạnh có thể giúp ức chế bệnh và giảm nguy cơ tái phát.

Trên đây là tổng hợp những thông tin về nguyên nhân cũng như triệu chứng của tình trạng bệnh lý viêm da cơ địa mà Nhà thuốc Mariko muốn chia sẻ tới bạn đọc. Hi vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp bạn hiểu và phòng tránh được căn bệnh này. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết, cập nhật liên tục để tham khảo những thông tin hữu ích từ nhà thuốc nhé!