Say tàu xe nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Say tàu xe là hiện tượng mà khá nhiều người gặp phải ở các mức độ khác nhau khi đi tàu xe, gây bất tiện không nhỏ cho việc di chuyển mà phải dùng các phương tiện này. Vậy say tàu xe là gì, triệu chứng và cách điều trị ra sao? Cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau đây bạn nhé! 

1, Say tàu xe là gì?

Hầu hết chúng ta đã gặp phải các cảm giác khó chịu nôn nao này khi đi máy bay, ô tô hoặc chơi trò tàu lượn siêu tốc trong công viên. Triệu chứng say tàu xe được hình thành trong tình trạng bị xung đột giữa hệ thống tiền đình, thị giác và các hệ thống nhận cảm khác của cơ thể. Đây là phản ứng rất phổ biến đối với các kích thích chuyển động trong khi di chuyển bằng tàu xe hoặc các phương tiện khác.

Bạn cũng sẽ cảm thấy buồn nôn và có thể nôn, cũng có người sẽ bị đau đầu dữ dội. So với người lớn, trẻ em ở trong độ tuổi từ 3 đến 12 tuổi dễ bị say tàu xe hơn nhiều. Phụ nữ thường bị say tàu xe nhiều hơn nam giới và hay bị hơn khi đang trong chu kỳ kinh nguyệt và mang thai.

Chóng mặt, choáng váng hoặc buồn nôn do say tàu xe là hệ quả của các tín hiệu hỗn loạn khi các giác quan chuyển đến não. Tai trong sẽ giúp kiểm soát cảm giác thăng bằng (một phần của hệ tiền đình sẽ chứa ba cặp ống bán nguyệt và hai túi, được gọi là saccule và utricle) và gửi thông tin đến não là bạn đang nằm xuống hay đang đứng lên.

Khi di chuyển trên máy bay, bạn sẽ biết cảm giác này. Tuy nhiên, mắt của bạn sẽ không thể phân biệt được nó điều đó khiến não nhận được những tín hiệu lẫn lộn có thể gây nhầm lẫn và gây ra cảm giác say máy bay. Điều tương tự cũng xảy ra khi bạn đi thuyền hoặc tàu (say sóng), dẫn đến bị buồn nôn và đau đầu.

2, Nguyên nhân và những đối tượng hay bị say tàu xe

Nguyên nhân bị say tàu xe thường gặp

Thông thường não bộ của bạn có thể cảm nhận sự chuyển động của cơ thể bằng hệ thần kinh, bao gồm cả tai trong, mắt và các mô khác của cơ thể. Khi cơ thể di chuyển có chủ ý, chẳng hạn như khi bạn đi bộ, não sẽ điều khiển các hành động bằng cách tổng hợp các thông tin về con đường bạn đang đi. Tuy nhiên, trong trường hợp di chuyển bằng phương tiện thì sẽ khác. Các triệu chứng bị say tàu xe sẽ xuất hiện khi hệ thần kinh trung ương của bạn nhận được các tín hiệu mâu thuẫn nhau từ các hệ thống cảm giác (bao gồm cả tai trong, mắt, các thụ thể áp lực da và các cơ quan cảm thụ của khớp). Ví dụ như nếu bạn ngồi trên thuyền hoặc trong xe ô tô (mắt không nhìn ra ngoài cửa sổ), tai trong sẽ gửi đến tín hiệu rằng cơ thể đang cử động (lên, xuống, trái, phải), nhưng mắt lại chỉ nhìn thấy khung cảnh tĩnh bên trong phương tiện. Do đó, tình trạng say tàu xe thường được bác sĩ chuyên khoa giả thiết là do xung đột giữa các tín hiệu truyền đến hệ thần kinh của con người gây ra.

Bất kỳ các phương tiện di chuyển nào cũng có thể gây ra chứng say tàu xe cho người dùng. Các triệu chứng của say tàu xe sẽ xuất hiện đột ngột, ở các mức độ khác nhau từ cảm giác không thoải mái cho tới bị vã mồ hôi lạnh, chóng mặt, hoặc nôn mửa. Say tàu xe thường sẽ dịu đi hoặc hết hẳn khi phương tiện không còn di chuyển nữa (mặc dù đối với một số người hiện tượng say tàu xe có thể kéo dài trong khoản vài ngày). Mức độ say tàu xe sẽ giảm bớt nếu tần suất di chuyển bằng phương tiện đó tăng lên (nghĩa là càng đi nhiều bằng các phương tiện nhiều thì càng “quen”, đỡ bị say tàu xe hơn).

Những đối tượng dễ bị say tàu xe

Bất cứ ai đều có thể bị say tàu xe, nhưng đối tượng phổ biến nhất hay mắc là trẻ em và phụ nữ có thai. Không giống như bị cảm lạnh, say tàu xe không phải bệnh lây nhiễm.

3, Triệu chứng và biến chứng của say tàu xe

Triệu chứng say tàu xe

Say tàu xe đến nhanh và có thể nhanh chóng gây đổ mồ hôi lạnh cùng cảm giác buồn nôn. Một số triệu chứng khác bao gồm như:

• Xanh tái
• Da dẻ nhợt nhạt
• Bị đổ mồ hôi
• Chảy nước dãi
• Có cảm cảm giác mất ngon miệng
• Thở gấp
• Đau đầu chóng mặt
• Cảm thấy lơ mơ

Các triệu chứng nhẹ của tình trạng say tàu xe là:

• Bị đau đầu
• Cảm giác khó chịu nhẹ
• Ngáp

Một số triệu chứng phổ biến khác có thể bao gồm đổ mồ hôi, khó ở và cảm giác khó chịu chung trong cơ thể.

Hậu quả của say tàu xe

Thông thường say tàu xe không phải là bệnh lý nghiêm trọng và sẽ giảm ngay tức thời sau khi xuống xe, hoặc xuống tàu. Chính vì vậy hậu quả chủ yếu chỉ gây cho người bệnh cảm thấy bất tiện trong khi đi lại và di chuyển bằng tàu xe. 

4, Phòng ngừa say tàu xe hiệu quả

Để phòng tránh hoặc giảm nhẹ mức độ của say tàu xe có thể thực hiện theo một số cách sau:

Chọn chỗ ngồi ở trên phương tiện: chọn vị trí ngồi trên các phương tiện khá quan trọng, tránh những chỗ ngồi ở phía cuối phương tiện hoặc ngồi quay mặt về phía sau so với hướng phương tiện sẽ di chuyển. Nên chọn những vị trí ngồi cho cảm giác ít di chuyển nhất như:

• Trên thuyền: chọn ngồi khoang ở giữa hoặc ở phía đầu thuyền, ngang gần với mực nước sẽ bớt bị say tàu thuyền hơn.
• Trên máy bay: chọn chỗ ngồi ở khoảng giữa máy bay, vị trí tốt nhất là chỗ ở phía trước so với cạnh trước của cánh máy bay. Khi máy bay bắt đầu cất cánh, hãy chỉnh luồng thông khí hướng vào mặt để cho cảm giác dễ chịu nhất.
• Trên tàu hỏa: chọn vị trí ngồi gần ở gần đầu tàu, mặt hướng về phía trước so với hướng tàu di chuyển, và nên ngồi ở cạnh cửa sổ.
• Trên xe khách: chọn vị trí ngồi ở gần phía đầu xe.

Mắt phải nhìn thẳng về phía trước, tập trung nhìn vào một vật tĩnh (ví dụ như nhìn vào phía đường chân trời) hoặc nhìn ra phía xa. Không nên đọc sách, báo hoặc sử dụng các loại thiết bị điện tử khi đang di chuyển.

Các lưu ý khác:

• Phải giữ vững đầu, tránh lắc lư, và thả người tựa vào lưng ghế.
• Không hút thuốc lá, và không ngồi gần người hút thuốc.
• Tránh các loại mùi mạnh, các thức ăn có nhiều gia vị, và đồ uống các đồ uống có cồn.
• Sử dụng thuốc kháng histamine không cần kê đơn, chẳng hạn như loại chứa dimenhydrinate (an toàn với trẻ trên 2 tuổi) hoặc meclizine, uống trước khi xe bắt đầu khởi hành từ 30 tới 60 phút. Tác dụng phụ không mong muốn là gây buồn ngủ, ngủ gà.
• Cân nhắc sử dụng scopolamine: có sẵn dưới dạng các miếng dán để dán vào cổ gáy hoặc sau tai. Trước khi tàu, xe khởi hành vài giờ, hãy dán miếng dán sau tai để hưởng tác dụng có thể kéo dài tới 72 giờ. Hãy tham khảo thông tin của bác sĩ trước khi sử dụng nếu có các vấn đề về sức khỏe, chẳng hạn như bị glaucoma hoặc bí tiểu.
• Thử sử dụng củ gừng: cắn một lát gừng, hoặc uống trà gừng, ăn kẹo gừng hoặc sử dụng các viên bổ sung có chứa gừng có thể giúp phòng tránh cảm giác buồn nôn ở một số người.
• Ăn nhẹ: ăn một chút bánh mặn, và nhấp một chút nước lạnh, uống một chút nước có ga không chứa caffeine,… đối với một số người có thể mang lại tác dụng.

5, Phác đồ điều trị say tàu xe

Có nhiều loại thuốc khác nhau để điều trị các dấu hiệu và triệu chứng của say tàu xe. Các thuốc sau có thể được sử dụng trước khi đi du lịch để giúp ngăn ngừa say tàu xe.