Viêm gan B là bệnh nhiễm trùng gan tương đối phổ biến hiện nay, là mối đe dọa sức khỏe nguy hiểm cho mọi người dân trên thế giới. Ở giai đoạn bệnh mãn tĩnh, viêm gan B có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như: xơ gan, suy gan và ung thư gan. Theo thống kê hàng năm trên thế giới có tới 884.000 người tử vong vì bị nhiễm viêm gan B và các bệnh lý liên quan. Vậy bệnh viêm gan B có nguy hiểm không, nguyên nhân gây bệnh và các phòng ngừa hiệu quả là gì? Cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau đây bạn nhé!
1, Bệnh viêm gan B là gì?
Viêm gan B là một căn bệnh truyền nhiễm gây ra bởi virus viêm gan B (HBV). Bệnh sẽ ảnh hưởng lớn đến hoạt động của gan, có thể gây nhiễm trùng gan thậm chí đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện nay có hơn 2 tỷ người đã nhiễm bệnh trong đó có khoảng 400 triệu người trên thế giới mắc viêm gan B mãn tính, với 1,5 triệu ca nhiễm bệnh mới mỗi năm. Ở Việt Nam hiện nay số người bị nhiễm virus viêm gan B chiếm khoảng 20% dân số. Mặc dù không đe dọa tính mang nhiều như những bệnh khác tuy nhiên virus viêm gan B hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc trị nên cần phải phát hiện và điều trị sớm để hồi phục sức khỏe cho bệnh nhân.
Viêm gan B mãn tính là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chứng suy gan, xơ gan, ung thư gan. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào ở độ tuổi nào. Trong một số trường hợp nhiễm bệnh không thể điều trị khỏi hoàn toàn được.
Phân loại các dạng viêm gan B
Hiện nay viêm gan B được phân thành hai loại là viêm gan B cấp tính và viêm gan B mãn tính.
Bệnh viêm gan B cấp tính
Viêm gan B cấp tính là tình trạng bị nhiễm trùng ngắn hạn, kéo dài trong vòng khoảng 6 tháng kể từ khi người bệnh tiếp xúc với virus HBV. Đa phần những người bị viêm gan B cấp tính không có triệu chứng hoặc chỉ bị nhẹ nên rất khó phát hiện tuy nhiên cũng có trường hợp tình trạng trở nên nghiêm trọng khiến người bệnh phải nhập viện để điều trị khẩn cấp.
Nhiều đối tượng mắc viêm gan B cấp, đặc biệt là những người bị nhiễm bệnh ở trong độ tuổi trưởng thành, hoàn toàn có thể tự đào thải virus ra khỏi cơ thể nhờ hoạt động của hệ miễn dịch và bình phục hoàn toàn sau thời gian ngắn mà không để lại bất cứ di chứng nào. Mặc dù nguy hiểm nhưng trên thực tế, có đến 90% người trưởng thành bị nhiễm virus HBV có thể tự khỏi bệnh. Trong trường hợp ngược lại, nếu hệ miễn dịch không thể loại bỏ được hoàn toàn virus, viêm gan B cấp sẽ tiến triển sang dạng mãn tính gây nguy hiểm cho bệnh nhân.
Bệnh viêm gan B mãn tính
Viêm gan B mãn tính là tình trạng bị nhiễm trùng gan kéo dài từ 6 tháng trở lên. Virus HBV không bị loại bỏ khỏi cơ thể và tiếp tục tồn tại một cách âm thầm trong máu và gan của người bệnh. Theo thời gian, bệnh viêm gan mãn tính có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho người bệnh, bao gồm bị tổn thương viêm gan, suy gan, xơ gan, ung thư gan và thậm chí tử vong.
Tuy nhiên, theo đánh giá của các bác sĩ bệnh viêm gan B tiến triển thành mãn tính sẽ phụ thuộc rất nhiều vào độ tuổi của người bệnh. Nếu như người nhiễm có độ tuổi càng trẻ thì khả năng bị viêm gan phát triển thành mãn tính càng cao. Cụ thể, theo tổ chức y tế thế giới WHO, có đến 80–90% trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh viêm gan B trong năm đầu đời và khoảng 30–50% trẻ em bị nhiễm bệnh trước 6 tuổi phát triển thành nhiễm trùng gan mãn tính. Trong khi đó, tỷ lệ này ở những người trưởng thành mắc bệnh thấp hơn rất nhiều (dưới 5%).
2, Nguyên nhân gây bệnh viêm gan B và những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh
Nguyên nhân gây bệnh viêm gan B
Nhiễm trùng viêm gan B là bệnh do virus viêm gan B (HBV) gây ra. Các con đường lây nhiễm chính của loại virus này giống như virus HIV, tuy nhiên khả năng lây nhiễm của virus HBV cao hơn 100 lần so với virus HIV.
Virus viêm gan B lây truyền qua đường máu
Bệnh nhân có thể bị nhiễm virus viêm gan B nếu có phát sinh những hình thức sau đây
- Dùng chung bơm kim tiêm nhưng không khử trùng khử khuẩn sạch sẽ, đặc biệt là khi tiêm chích ma túy.
- Người bệnh nhận truyền máu hoặc các chế phẩm từ máu có chứa virus viêm gan B, như tái sử dụng hoặc sử dụng các loại dụng cụ y tế không được khử trùng khử khuẩn đúng cách.
- Khi xăm hình, xỏ khuyên, làm móng nhưng các cơ sở thẩm mỹ không đảm bảo vệ sinh, khử khuẩn dụng cụ chuẩn tiêu chuẩn y tế.
- Dùng chung các vật dụng cá nhân như dao cạo râu, bàn chải đánh răng… với người bị nhiễm bệnh viêm gan B.
Virus viêm gan B lây nhiễm từ mẹ sang con
Phụ nữ mang thai đang bị nhiễm virus viêm gan B có thể truyền virus sang con. Tỷ lệ lây nhiễm này sẽ phụ thuộc vào thời điểm người mẹ bị nhiễm bệnh. Nếu mẹ bầu mắc bệnh trong 3 tháng đầu của thai kỳ, tỷ lệ lây nhiễm virus viêm gan B sang con là 1%. Tỷ lệ này sẽ là 10% nếu mẹ bị nhiễm virus trong 3 tháng giữa thai kỳ và khoảng trên 60% nếu mẹ bị mắc bệnh trong 3 tháng cuối của thai kỳ. Nguy cơ lây truyền bệnh cho thai nhi có thể lên đến 90% nếu không sử dụng các biện pháp bảo vệ sau sinh.
Virus viêm gan B lây truyền qua đường tình dục
Giống như virus HIV, Viêm gan B có thể lây truyền khi quan hệ tình dục khác giới hoặc đồng giới nhưng không sử dụng biện pháp an toàn – dùng bao cao su, do tiếp xúc trực tiếp với tinh dịch, dịch âm đạo hoặc máu của người nhiễm bệnh.
Bệnh viêm gan B không lây qua quá trình tiếp xúc thông thường như bắt tay, ôm,…Bệnh cũng không lay lan khi ho, hắt hơi, dùng chung các dụng cụ ăn uống, chơi đùa hoặc sử dụng các thức ăn do người bị nhiễm virus viêm gan B nấu.
Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh viêm gan B cao
Bất kỳ ai cũng có thể bị mắc bệnh viêm gan B. Tuy nhiên, những đối tượng sau có nguy cơ mắc bệnh viêm gan B cao hơn có thể kể đến như:
- Trẻ sơ sinh từ những người mẹ bị nhiễm bệnh
- Những người thường xuyên tiêm chích ma tuý hoặc nhiều người dùng chung kim tiêm, ống tiêm và các loại dụng cụ/thiết bị khác.
- Những người có quan hệ tình dục không an toàn với bệnh nhân nhiễm viêm gan B
- Những người có quan hệ đồng giới nam có tỷ lệ nhiễm bệnh rất cao
- Những người đang sống chung với người bị viêm gan B
- Những người làm trong lĩnh vực y tế, và nhân viên phòng thí nghiệm
- Những bệnh nhân chạy thận nhân tạo
- Những người đã sinh sống hoặc đi du lịch thường xuyên đến các khu vực có tỷ lệ người mắc bệnh viêm gan B cao
- Những gười bị tiểu đường, người nhiễm virus viêm gan C hoặc nhiễm HIV
3, Triệu chứng gây bệnh và biến chứng của bệnh viêm gan B
Triệu chứng của bệnh viêm gan B
Cũng giống như viêm gan A, bệnh viêm gan B có triệu chứng không rõ ràng nên người bệnh thường rất khó nhận biết. Thậm chí có rất nhiều người đã bị nhiễm viêm gan B thời gian lâu mà không hề hay biết. Tuy nhiên, kể cả khi không có triệu chứng bệnh gì thì virus viêm gan B vẫn có thể gây tổn hại nặng nề đến gan của người bệnh sau một thời gian phát triển bệnh âm ỉ. Do đó, khi tìm hiểu về bệnh viêm gan B là gì cần phải lưu ý những triệu chứng nhận biết bệnh như sau:
- Người bình thường tự dưng cảm thấy cơ thể mệt mỏi, ăn uống không ngon miệng.
- Những người hay bị đau nhức xương khớp mặc dù chưa đến tuổi trung niên.
- Những người thường xuyên có cảm giác buồn nôn, ói mửa nhưng không phải do đau dạ dày hay đang mang thai.
- Nước tiểu thường có màu vàng sẫm.
- Hay bị đau bụng nhưng không phải do rối loạn tiêu hóa.
- Phân màu xanh xám, và sẫm màu.
- Thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa không rõ nguyên nhân.
- Vàng da, và vàng mắt.
- Có hiện tượng bị xuất huyết dưới da.
- Đau ở bên hạ sườn phải.
- Sưng bụng, và chướng bụng.
Biến chứng của bệnh viêm gan B
Khác với viêm gan A, bệnh viêm gan B nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể phát triển thành bệnh suy gan, xơ gan cổ trướng rất nguy hiểm đến sức khỏe của người bệnh.
Bệnh viêm gan B khi bước vào giai đoạn mãn tính có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe như sau:
- Bị xơ gan: Viêm gan B kéo dài có thể hình thành các mô sẹo ở trong gan, gây ra xơ gan và làm suy giảm khả năng hoạt động và chức năng của gan.
- Bị ung thư gan: Những người bị nhiễm viêm gan virus B mãn tính có nguy cơ bị ung thư gan cao hơn những người không mắc bệnh.
- Bị suy gan: Viêm gan B là một trong những nguyên nhân của tình trạng bị suy gan cấp tính, tức là các tế bào gan bị tổn thương một cách ồ ạt và sẽ làm tăng đáng kế nguy cơ bị tử vong. Người bị suy gan cấp tính có thể phải cần phải ghép gan để điều trị.
- Các vấn đề sức khỏe khác có thể gặp phải như có thể bị thêm bệnh thận hoặc viêm mạch máu
Đặc biệt lưu ý khi mắc bệnh viêm gan khi mang thai/sinh con
Những phụ nữ mang thai bị nhiễm viêm gan B có thể truyền bệnh cho con trong quá trình sinh nở. Điều này sẽ đúng đối với cả trường hợp sinh thường lẫn sinh mổ. Do đó, phụ nữ đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai cần phải đến các cơ sở y tế uy tín để tiến hành các xét nghiệm viêm gan B.
Nếu người bệnh bị nhiễm HBV, mẹ bầu sẽ được theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình mang thai và có thể cần phải điều trị trong 3 tháng cuối thai kỳ khi tải lượng virus trong cơ thể người mẹ đang ở mức cao.
Trong hầu hết các trường hợp để ngăn ngừa tình trạng lây nhiễm virus từ mẹ mắc bệnh sang con bác sĩ sẽ chỉ định tiêm kết hợp globulin miễn dịch viêm gan B (được gọi là HBIG) và vắc-xin viêm gan B cho trẻ trong vòng 12 – 24 giờ sau khi sinh.
Theo thống kê gần như tất cả trẻ sơ sinh bị nhiễm virus viêm gan B đều phát triển thành bệnh viêm gan mãn tính rất nguy hiểm. Chính vì lý do này, tiêm phòng viêm gan B phải được khuyến khích cho tất cả trẻ sơ sinh để bảo vệ các em bé khỏi căn bệnh này.
4, Cách phòng ngừa bệnh viêm gan B hiệu quả
Bệnh nhân bị nhiễm viêm gan B cân fphari xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh để bệnh tình tiến triển tốt và ngăn ngừa được các biến chứng nguy hiểm. Cụ thể, người bệnh cần phải có chế độ ăn đủ chất, bổ sung các loại thực phẩm giàu đạm tốt (cá, sữa tươi, các loại đậu…), ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, các loại trái cây và nên chọn các thức ăn mềm, dễ tiêu hóa.
Bên cạnh đó, người bệnh cần phải hết sức tránh những thực phẩm có hại cho gan và đường tiêu hóa như thực phẩm chiên rán, chứa nhiều dầu mỡ, thực phẩm có nhiều cholesterol như nội tạng động vật, lòng đỏ trứng, tôm…, thực phẩm có tính nóng như thịt dê, baba, và thịt chó…, không ăn các thức ăn quá nhiều đường, quá mặn, quá cay hoặc thức ăn chưa được nấu chín. Quan trọng nhất là người bệnh cần phải tuyệt đối kiêng rượu bia, chất kích thích vì chúng sẽ gây hại trực tiếp cho gan của bệnh nhân.
Ngoài chế độ ăn, người bệnh cũng nên:
- Tiêm phòng bệnh viêm gan A và xét nghiệm viêm gan C
- Duy trì cân nặng ở mức phù hợp
- Vận động nhẹ nhàng, và thường xuyên
- Giữ tâm trạng thoải mái, tránh lo âu, và căng thẳng
- Thông báo với các bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc kê đơn, chất bổ sung hoặc thảo dược nào vì chúng có thể làm giảm hiệu quả của thuốc dùng để điều trị hoặc gây hại cho gan.
Phòng ngừa viêm gan siêu vi B
Ngoài ra cách tốt nhất để ngăn ngừa viêm gan B là tiêm phòng. Bên cạnh đó, cần phải hạn chế các cách có thể làm lây truyền virus viêm gan B.
Tiêm phòng vắc xin viêm gan siêu vi B cho những đối tượng sau:
- Tất cả trẻ sơ sinh cần được tiêm phòng
- Tất cả trẻ em và thanh thiếu niên dưới 19 tuổi nhưng chưa được tiêm chủng
- Những người có nguy cơ lây nhiễm bệnh khi quan hệ tình dục
- Những người có bạn tình đang bị viêm gan B
- Những người có quan hệ tình dục với nhiều bạn tình trong vòng 6 tháng gần nhất
- Những người đang điều trị hoặc có nguy cơ cao mắc các các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục
- Nam giới có quan hệ tình dục đồng giới nên tiêm phòng
- Những người có nguy cơ bị nhiễm bệnh do tiếp xúc với máu của người bệnh như:
- Những người thường tiêm chích ma tuý
- Những người sống chung với người đang bị viêm gan B
- Những người sống hoặc làm việc trong các cơ sở dành cho người bị khuyết tật chậm phát triển
- Nhân viên y tế hoặc người làm việc trong các ngành nghề có nguy cơ phải tiếp xúc thường xuyên với máu hoặc dịch cơ thể bị
- Những người có thể bị nhiễm máu khi làm việc
- Những người đang chạy thận nhân tạo
- Những người bị mắc bệnh tiểu đường từ 19–59 tuổi (những người mắc bệnh tiểu đường từ 60 tuổi trở lên phải hỏi bác sĩ về việc có nên tiêm vắc xin hay không).
- Du khách quốc tế thường xuyên lui tới các quốc gia có tỷ lệ người mắc viêm gan B cao
- Những người đã bị nhiễm virus viêm gan C
- Những người bị bệnh gan mãn tính
- Những người bị nhiễm HIV
- Tất cả những đối tượng khác có mong muốn tiêm vắc xin để phòng bệnh
Các biện pháp phòng ngừa viêm gan B hiệu quả khác
- Không dùng chung kim tiêm hoặc các dụng cụ y tế hoặc dụng cụ làm đẹp khác có thể đã tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể
- Đeo găng tay nếu phải chạm vào máu hoặc vết thương hở của người nghi ngờ bị bệnh
- Trước khi tiến hành thẩm mỹ, xăm hình xỏ khuyên yêu cầu cơ sở thẩm mỹ khử trùng dụng cụ đúng tiêu chuẩn.
- Không dùng chung các đồ dùng cá nhân như bàn chải đánh răng, dao cạo râu hoặc đồ cắt móng tay.
- Thực hiện quan hệ tình dục an toàn.
5, Phác đồ điều trị bệnh viêm gan B
Hiện nay, chưa có thuốc tiêu diệt hết hoàn toàn Virus viêm gan B. Các phương pháp điều trị hiện nay chỉ dừng ở mức kiểm soát và ức chế sự hoạt động của virus, đưa virus về trạng thái không hoạt động. Một trong những phương pháp điều trị an toàn nhất là dùng thuốc điều trị cho bệnh nhân theo phác đồ sau:
Phác đồ 1:
- Thuốc kháng virus: Tenofovir 300mg uống 1 viên/ lần
- Thuốc hỗ trợ gan: Fortex uống 1 viên/ lần
- Thực phẩm chức năng: Artichoke uống 1 thìa cà phê/ lần
Phác đồ 2:
- Thuốc kháng virus: Entercavir 0.5mg uống 1 viên/ lần
- Thuốc hỗ trợ gan: Fortex uống 1 viên/ lần
- Thực phẩm chức năng: Artichoke uống 1 thìa cà phê/ lần
Phác đồ 3:
- Thuốc kháng virus: Adefovir dùng phối hợp với lamivudine khi có kháng thuốc uống 1 viên/ lần
- Thực phẩm chức năng: Artichoke uống 1 thìa cà phê/ lần
Chế độ ăn uống vận động:
- Không uống rượu bia, chất kích thích. Không hút thuốc. Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.
- Uống thuốc đều đặn sau ăn theo chỉ định của bác sĩ.
