Zona một trong những căn bệnh thường gặp ở những người có hệ miễn dịch kém và những người lớn tuổi. Ngoài việc làm tổn thương da, zona thần kinh còn để lại biến chứng nguy hiểm đến hệ thần kinh, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.
Vậy nguyên nhân, triệu chứng của bệnh lý zona là gì? Làm sao để điều trị bệnh hiệu quả. Hãy cùng Nhà thuốc Mariko tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!
Zona thần kinh
Bệnh zona (giời leo) là kết quả của sự tái hoạt động của vi rút herpes zoster (vi rút varicella zoster hoặc VZV). Loại virus này cũng là nguyên nhân gây ra bệnh thủy đậu ở trẻ em. Virus thủy đậu cư trú trong cơ thể ở trạng thái tiềm ẩn bên trong các dây thần kinh cảm giác. Virus này sẽ thức tỉnh sau khi gây bệnh thủy đậu trên cơ thể 1/5 số người từng mắc bệnh thủy đậu nhiều năm trước. Sau đó, vi rút sẽ di chuyển dọc theo dây thần kinh cảm giác xuyên qua da và tạo ra các nốt phát ban gây đau đớn thường được gọi là bệnh zona.
- Tiếng Anh của bệnh zona là Shingles xuất xứ từ tiếng Latinh và tiếng Pháp có nghĩa là thắt lưng, dây đai, phản ánh chính xác sự phân bố của các dải phát ban. Những dải này thường chỉ được tìm thấy ở một bên của cơ thể và được bao bọc bởi một dây thần kinh cảm giác duy nhất.
- Tất cả những người mắc bệnh thủy đậu hoặc những người chưa được tiêm phòng có thể mắc bệnh herpes zoster và gây ra bệnh zona. Người lớn tuổi, người bị ung thư, HIV hoặc những người đã cấy ghép mô sẽ bị giảm sức đề kháng đối với bệnh nhiễm trùng, khiến họ dễ bị bệnh zona hơn.
- Hầu hết những người bị bệnh zona đều khỏe mạnh. Không cần phải làm các xét nghiệm cụ thể nếu hệ thống miễn dịch của bạn khỏe mạnh.
Nguyên nhân gây ra bệnh Zona thần kinh là gì?
Hiện nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể xác định nguyên nhân chính xác gây ra bệnh Zona thần kinh, tuy nhiên có một vài yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh như sau:
– Stress.
– Mệt mỏi.
– Hệ miễn dịch suy yếu (do tuổi tác, bệnh tật, thuốc men làm giảm đi khả năng đề kháng của cơ thể để giữ được virus thủy đậu trong trạng thái bất hoạt).
– Ung thư.
– Biện pháp điều trị bằng tia xạ.
– Làm tổn thương vùng da bị nổi ban.
Zona thần kinh có lây không?
Bệnh giời leo không lây truyền trực tiếp từ người này sang người khác. Tuy nhiên, tiếp xúc với mụn nước của người bị bệnh có thể gây nhiễm vi rút varicella-zoster. Những người chưa mắc bệnh thủy đậu hoặc chưa được tiêm phòng có nguy cơ mắc bệnh thủy đậu rất cao.
Bệnh thủy đậu có thể nguy hiểm đối với một số nhóm người nên cần tránh tiếp xúc với: những người có hệ miễn dịch suy yếu, trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai.
Zona thần kinh dễ lây nhiễm do tiếp xúc, sinh hoạt chung cùng người mắc bệnh: dùng chung khăn tắm, quần áo,… và nguy cơ lây nhiễm cao vào các mùa mưa, mùa hè và thời điểm giao mùa.
Ai có nguy cơ bị zona thần kinh?
- Người đã từng bị bệnh thủy đậu.
- Thường gặp ở người trên 50 tuổi.
- Suy yếu hệ miễn dịch hoặc suy nhược cơ thể
- Người sang chấn tinh thần
- Phương pháp điều trị ung thư hoặc bị ung thư, chẳng hạn bức xạ và hóa trị.
- Sử dụng thuốc kéo dài.
- Thuốc ngăn chặn từ chối cơ quan cấy ghép.
Triệu chứng dễ nhận thấy ở bệnh Zona thần kinh là gì?
Những triệu chứng thường xuất hiện ở bệnh Zona là đau, nóng rát. Cơn đau thường xuất hiện một bên của cơ thể và xuất hiện theo từng mảng nhỏ, sau đó là phát ban đỏ. Các biểu hiện phát ban gồm:
– Các mảng đỏ.
– Bóng nước đầy dịch, dễ vỡ.
– Phát ban khu trú xung quanh từ cột sống đến thân cơ thể.
– Phát ban trên mặt và tai.
– Ngứa.
Ngoài ra, một số người bệnh có triệu chứng ngoài đau, phát ban như:
– Sốt.
– Ớn lạnh.
– Nhức đầu.
– Mệt mỏi.
– Yếu cơ.
Vị trí Zona thường gặp
Zona thường xuất hiện nhiều nhất ở ngực (theo dây thần kinh liên sườn) cổ, mặt (theo dây thần kinh số 5) và vùng lưng (theo dây thần kinh tọa).
– Zona trán.
– Zona mắt.
– Zona ngực: Dọc theo những khoảng liên sườn.
– Zona cổ.
– Zona thắt lưng: Vùng bụng, sinh dục, đùi hoặc dọc theo dây thần kinh tọa
– Zona xương cùng: Mông, hội âm, cơ quan sinh dục ngoài.
– Zona miệng – hầu: Ở thành sau lưỡi, Amydal, cột trụ, thành sau bên hầu, gây khó nuốt.
Bệnh zona thần kinh lây như thế nào?
Một người bị bệnh zona thường có thể truyền vi rút varicella-zoster cho người chưa từng bị thủy đậu.
Bệnh zona làm cho các mụn nước vỡ ra, và vi-rút varicella-zoster có thể lây lan khi tiếp xúc với các mụn nước giời leo. Nếu bạn bị thủy đậu, bạn có thể bị nhiễm vi-rút varicella-zoster khi tiếp xúc với mụn nước giời leo của người khác. Điều này có thể dẫn đến bệnh thủy đậu.
Vi rút không lây lan sau khi mụn nước khô và đóng vảy. Khi vảy đã hình thành, chúng không còn lây nhiễm nữa. Vi-rút sẽ không lây lan nếu các mụn nước được che phủ tốt.
Bạn không thể bị bệnh zona khi tiếp xúc với nước bọt hoặc nước mũi của người bị bệnh zona, trừ một số trường hợp hiếm hoi. Điều này có nghĩa là bạn thường không thể bị bệnh zona nếu ai đó ho hoặc hắt hơi vào bạn.
VZV từ người bị bệnh zona ít lây nhiễm hơn vi rút từ người bị bệnh thủy đậu. Nguy cơ lây lan virus khá thấp.
Để ngăn ngừa sự lây lan VZV cho người khác, cần lưu ý một vài điều sau:
- Che vết phát ban.
- Tránh chạm, gãi vào phát ban
- Rửa tay thường xuyên
Tránh tiếp xúc với người sau đây nếu các bạn bị zona:
- Phụ nữ mang thai chưa từng bị thủy đậu hoặc tiêm vắc-xin thủy đậu;
- Trẻ sinh non hay nhẹ cân
- Người có hệ thống miễn dịch yếu, chẳng hạn như người dùng thuốc ức chế miễn dịch, đang trải qua hóa trị liệu, người nhận ghép tạng và người bị nhiễm virus suy giảm miễn dịch ở người (HIV).
Biến chứng của bệnh zona thần kinh
Ngoài phát ban và những triệu chứng của nhiễm virus, bệnh zona có thể dẫn đến một số biến chứng, có thể sẽ nghiêm trọng, kéo dài. Chúng bao gồm:
- Mất thị lực, nếu bệnh zona bị trong hoặc gần mắt
- Vấn đề thính giác, thăng bằng nếu bệnh xuất hiện trong hoặc xung quanh tai
- Yếu cơ
- Liệt mặt
- Viêm phổi
- Viêm não
Một biến chứng khác là chứng đau dây thần kinh sau phát ban – Postherpetic (PHN), ảnh hưởng đến 10 đến 18% những người đã bị bệnh zona.
Bệnh zona di chuyển theo đường thần kinh, gây đau đớn và cảm giác kỳ quặc. Da của bạn có thể ngứa ran hoặc cảm thấy như bị bỏng trước khi mụn nước xuất hiện. Ngứa và đau khi chạm vào cũng là các triệu chứng của bệnh zona.
Đau do bị zona khác nhau về mức độ nghiêm trọng và có thể khó kiểm soát. Điều trị bằng thuốc giảm đau không kê đơn. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm hoặc steroid. Hai loại thuốc này có thể làm dịu cơn đau thần kinh ở một số người.
Một người bị PHN sẽ bị đau dai dẳng ở một số khu vực sau khi hết mẩn ngứa, cơn đau có thể dữ dội và kéo dài trong vài năm.
Phòng ngừa bệnh zona thần kinh
Một cách để ngăn ngừa bệnh zona là tránh tiếp xúc với những người bị bệnh zona khi họ vẫn còn mụn nước trên cơ thể.
Khi một người mắc bệnh thủy đậu, họ thường chỉ mắc bệnh này một lần. Đối với bệnh zona cũng vậy. Nếu bạn đã từng mắc bệnh này trước đây, bạn sẽ có nhiều khả năng mắc lại bệnh này.
Tiêm phòng sẽ giúp: Bảo vệ chống lại bệnh thủy đậu và do đó cũng chống lại bệnh zona; Nó bảo vệ mọi người khỏi bệnh zona khi họ đã mắc bệnh thủy đậu hoặc bệnh zona.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến cáo rằng trẻ em nên tiêm chủng ngừa bệnh thủy đậu làm hai liều: liều đầu tiên khi 12 tháng tuổi; Liều thứ hai lúc 4 – 6 tuổi
- Người lớn từ 13 tuổi trở lên chưa từng mắc bệnh thủy đậu hoặc đã được chủng ngừa nên nhận ít nhất hai liều thuốc chủng ngừa bệnh thủy đậu
- Một số người không nên tiêm vacxin thủy đậu là phụ nữ đang mang thai và người mắc bệnh vừa hoặc bị bệnh nặng
- Một số người không nên chủng ngừa, kể cả phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú và những người hiện đang bị bệnh zona.
Bên cạnh tiêm chủng, còn có một số cách khác sẽ giúp bạn ngăn ngừa bệnh zona thần kinh, gồm:
- Ngủ đủ giấc;
- Không hút thuốc;
- Được bác sĩ kiểm tra thường xuyên nếu thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng bệnh;
- Tuân thủ nghiêm ngặt chế độ điều trị nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh zona.
-
Phác đồ điều trị bệnh zona
- Dưới đây là phác đồ điều trị bệnh zona được các chuyên gia y bác sĩ nguyên cứu bạn có thể tham khảo qua nhé!
-
NHÓM THUỐC \Kháng virus Bôi tại chỗ Giảm đau, hạ sốt Kháng histamin H1 Giảm đau thần kinh Tăng sức đề kháng Xịt PHÁC ĐỒ 1 TÊN THUỐC Acyclovir 800 Medskin Efferalgan 500mg Telfast 180mg Gabapentin 300mg Thymomodulin 80mg Biotaki CÁCH DÙNG (viên/liều) 1 Bôi ngoài da 1 1 1 2 Xịt ngoài da PHÁC ĐỒ 2 TÊN THUỐC Famciclovir 500mg Acyclovir Glotadol 500mg (10 Vi x 10 Vien) Telfast 180mg Neurobion Thymomodulin 80mg Biotaki CÁCH DÙNG (viên/liều) 1 Bôi ngoài da 1 1 2 2 Xịt ngoài da PHÁC ĐỒ 3 TÊN THUỐC Valacyclovir 1000mg Acyclovir Ibuprofen Telfast 180mg TriVitamin 3B Thymomodulin 80mg Biotaki CÁCH DÙNG (viên/liều) 1 Bôi ngoài da 1 1 2 2 Xịt ngoài da PHÁC ĐỒ 4 TÊN THUỐC Medskin 800 Acyclovir My Para Telfast 180mg Neuropain 100mg Thymomodulin 80mg Biotaki CÁCH DÙNG (viên/liều) 1 Bôi ngoài da 1 1 1 2 Xịt ngoài da ĐVT Viên Viên Viên Viên Viên Viên Lọ Lưu ý Uống lúc no Uống lúc no Uống lúc no Uống lúc no Uống lúc no Uống lúc no Xịt ngoài da
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bệnh giời leo thường có thể điều trị tại nhà, chỉ sau 7-10 ngày bệnh sẽ có dấu hiệu đẩy lùi và khỏi. Bạn không cần phải đến bệnh viện để điều trị. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, nhân viên y tế có thể được yêu cầu sự can thiệp. Đặc biệt trong những trường hợp sau:
– Nếu bạn bị zona ở gần mắt và tai, bạn nên đi khám. Nếu nó dính vào mắt hoặc tai của bạn sẽ rất nguy hiểm.
– Zona không chỉ khu trú ở một bên mà lan sang bên đối diện, đặc biệt zona vùng ngực, lưng, cổ, nếu nặng có thể lan sang bên còn lại.
– Giời leo lan rộng, như nửa người từ bụng trở ra, các nốt zona bị nhiễm trùng, toàn bộ nốt phỏng mủ. …
– Bệnh zona thần kinh xảy ra khi người đang điều trị một số bệnh như bệnh AIDS, viêm gan, ung thư, bệnh tự miễn…
Trong tất cả những trường hợp này, việc thăm khám sớm sẽ giúp chúng ta ngăn chặn sự phát triển của bệnh zona và tránh các biến chứng.
Trên đây là tổng hợp những thông tin về nguyên nhân cũng như triệu chứng của Zona thần kinh mà Nhà thuốc Mariko muốn chia sẻ tới bạn đọc. Hi vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp bạn hiểu và phòng tránh được căn bệnh này. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết, cập nhật liên tục để tham khảo những thông tin hữu ích từ nhà thuốc nhé!
